15 jan Oerpoffer (gepofte aardappel)

In 2011 deed ik de koolhydraat in de ban. Als je er zo dik van wordt, dan lag daar misschien wel de oplossing van mijn overgewichtprobleem. Dus nam ik in plaats van de zes boterhammen die het Voedingscentrum een volwassen vrouw aanbeveelt er geeneen, schrapte rijst en pasta en uiteindelijk ook de aardappel: die waardeloze zetmeelknol. Maar toch. Geen aardappelen meer eten, is breken met een traditie. Ik keek ineens heel anders naar een van de mooiste schilderijen uit de Nederlandse geschiedenis. Met grove streken schilderde Vincent van Gogh rond 1855 de familie De Groot die in een schamele hut woonde aan de Gerwenseweg 4 in Nuenen. Hij wilde een eerlijk portret maken van een arme boerenfamilie, zonder de werkelijkheid te idealiseren. Volgens de schilder betreft het hier eenvoudige lieden die leven in harmonie met de natuur. Met de studies die hij maakte, benadrukt hij dat zij ‘met de handen die ze in de schotel steken, zelf de aarde hebben omgespit en dat zij hun eten zo eerlijk verdiend hebben’. Voor de gezichten streefde hij naar ‘de kleur van een goed stoffige aardappel, ongeschild natuurlijk’.

Met dit schilderij symboliseerde Van Gogh meer dan alleen arme mensen tijdens de maaltijd. Hij laat zien wat de Nederlander sinds jaar en dag zo graag eet. Ook te veroorloven voor arme mensen: de koning van de koolhydraat, de aardappel. Ook nu nog vaak de basis van het avondmaal. De afgelopen vijftig jaar is die met regelmaat vervangen door rijst, pasta, couscous of brood en andere onvervalste meelspijzen die we onder de koolhydraten scharen. Maar de Oud-Hollandse basis is hetzelfde gebleven: diep in mijn hart ben ik ook verwant aan die aardappeleter van destijds. Onze zuiderburen doen soms lacherig over de Nederlandse keuken: aardappelen zijn oké, maar die hoef je echt niet altijd de hoofdrol te geven, en altijd en eeuwig die middagboterhammen met kaas en een glas melk! Allemaal waar. Maar toch. Na twee jaar kreeg ik trek. Trek in brood en aardappelen. De hoeveelheden groen die ik naar binnen werkte, verzadigden niet.

Kijk rond lunchtijd in een gemiddelde kantine en ziet ons stapelen: de boerenfamilie De Groot zou een week op al die dik belegde boterhammen van mijn vier directe collega’s kunnen teren, relatief jonge mannen en vrouwen die zittend werk verrichten. De allermooiste plek om ons eetgedrag te aanschouwen: Hoog Catharijne in Utrecht. Er zijn wetenschappers die de oorzaak van overgewicht wijten aan het feit dat we niet meer op jacht hoeven om aan ons eten te komen – zoals in de oertijd het geval was. En we hoeven ook geen zware lichamelijke arbeid te verrichten, zoals de familie De Groot deed. Het voedsel ligt voor het grijpen en je hoeft er ook nog weinig voor te betalen. Die wetenschappers hebben gelijk wat betreft Hoog Catharijne, dat is het Mekka van de koolhydraat. Op een paar honderd vierkante meter vind je er alle goudbruine lekkernijen die Hans en Grietje zich zouden wensen.

‘s Ochtends ruikt het er naar versgebakken brood, rond lunchtijd naar pizza en omstreeks vijven naar frites. Op die tijdstippen komt het hongerige volk massaal uit hun holen. Ze hebben haast. Ze hebben eetlust. Toevallig liep ik er laatst, op zoek naar iets groens en gezonds. Rondkijkend zag ik mensen snel wandelend hun voedsel naar binnen schrokken. Op een bank zat een hippe vent met een grote maat bril een pakje Wicky leeg te zuigen. Op weg naar huis kreeg ik ineens trek in gepofte aardappel.

Gepofte aardappel
Ingrediënten voor 1 persoon

1 flinke aardappel, liefst kruimig

1 flinke opscheplepel zuurkool

roomboter

witte wijn

2 jeneverbessen

peper en zout naar smaak

1 gare kippen- of fazantenbout

Bereiding:

Was de aardappel, dep droog en wikkel in aluminiumfolie. Niet schillen. Laat gedurende een minuut of 50 garen in de oven (op 200 graden). Trek na 40 minuten ten strijde. Stoof de zuurkool zachtjes in wat boter. Voeg een scheutje witte wijn toe. Doe de jeneverbessen erbij, en peper en zout naar smaak. Verwarm het gevogeltevlees. Haal de aardappel uit de oven. Doe de folie open, keep over de lengte in en laat de aardappel even uitblazen. Stop in het snijvlak een paar klontjes boter. Doe de zuurkool erbij en de stukjes gevogelte. Tast dan toe.